فشار سنج و سلامت خانگی
فشار سنج یکی از ابزار و تجهیزات پر‌کاربرد در علم پزشکی است که یکی از اقلام ضروری در سلامت خانگی نیز محسوب می‌شود. این وسیله، دستگاهی است که با آن فشار خون را اندازه می‌گیرند. فشار خون عبارت‌است از فشاری که خون در هر بار انقباض عضله قلب، به دیواره سرخرگ‌ها وارد می‌کند. هنگام اعلام فشار خون هر فرد دو عدد اعلام می‌شود که یکی فشار سیستولی و یکی فشار دیاستولی می‌باشد. فشار خون سیستولی، مقدار ماکزیمم فشار و فشار خون دیاستولی، مقدار مینیموم آن می‌باشد. گزارش فشار خون یک عدد کسری است که صورت آن فشار سیستولی یا ماکزیمم و مخرج آن فشار دیاستولی یا مینیمم می‌باشد. به طور مثال وقتی فشار خون در فردی عدد 120 روی 80 یا 120/80 اعلام می‌شود، به این معنی است که فشار سیستولی این فرد 120 و فشار دیاستولی او 80 است.
دستگاه فشار خون خانگی و کاربرد آن در علم پزشکی
سنجش فشار خون یکی از مهم‌ترین اصولی است که در علم پزشکی برای تشخیص، پیش‌گیری و درمان بیماری‌ها از آن استفاده می‌شود. نوسانات فشار خون و میزان خیلی بالا یا پایین آن از مواردی است که اگر در فردی وجود داشته باشد باید به‌طور مرتب کنترل شود. امروزه پزشکان به بیماران خود پیشنهاد می‌کنند که علاوه بر مراجعه به پزشک و انجام چکاب‌های لازم به طور مرتب فشار خود را در منزل کنترل کنند. زیرا که فشار خون اندازه‌گیری شده در مطب پزشک مربوط به آن لحظه است و نوسانات فشار ار نمایش نمی‌دهد. به این منظور از انواع مختلف دستگاه‌های سنجش فشار خون خانگی استفاده می‌شود. فشار سنج خانگی که به آن اسفیگمومانومتر نیز می‌گویند، از واژه یونانی sphygmos به معنای نبض یا ضربان قلب گرفته شده است و از آن برای سنجش میزان فشار خون در منزل استفاده می‌شود.
انواع دستگاه فشار خون
دستگاه سنجش فشار جیوه‌ای
این دستگاه یکی از اولین، دقیق‌ترین و استاندارد‌ترین انواع فشار سنج است. در این دستگاه یک لوله که در انتهای آن مخزنی حاوی جیوه قرار دارد وجود دارد و با اندازه‌گیری فشار خون فرد، میزان بالا آمدن جیوه در لوله تغییر می‌کند. این دستگاه در بین پزشکان طرفدار بسیاری دارد و علاوه بر مصارف خانگی در بسیاری از درمانگاه‌ها از آن استفاده می‌شود. علت محبوبیت این دستگاه، تا حد زیادی تخصصی بودن و دقیق بودن و مقاوم بودن آن است. این دستگاه نیاز به کالیبره شدن مجدد ندارد.
توجه شود در هنگام استفاده از این دستگاه باید احتیاط کرد زیرا جیوه موجود در آن ماده سمی است و نباید با پوست در تماس قرار گیرد.
دستگاه سنجش فشار خون عقربه‌ای
این دستگاه یکی از متداول‌ترین و پر‌طرفدار‌ترین انواع دستگاه اندازه‌گیری می‌باشد که در بین پزشکان طرفدار زیادی دارد. در بیشتر درمانگاه‌ها برای معاینه و سنجش فشار خون بیمار از این دستگاه اندازه‌گیری استفاده می‌شود. فشارسنج عقربه ای دارای یک کیسه باد است که توسط یک تلمبه با فشار دست پزشک پر می شود تا جایی که این فشار وارده بر رگ‌ها، آن ها را می بندد. در این زمان فشار هوا باعث حرکت عقربه روی صفحه می شود و فشار خون بیمار نمایش داده می‌شود. این دستگاه هر بار نیاز به کالیبراسیون دارد.
فشار سنج دیجیتالی
این دستگاه یکی از جدید‌ترین متد‌های سنجش فشار خون است که به تازگی وارد بازار شده است و در بین محصولات سلامت خانگی بسیار طرفدار پیدا کرده است. استفاده راحت از این دستگاه نسبت به سایر انواع دستگاه‌های سنجش فشار، مهم‌ترین عامل جذب خانواده‌ها می‌باشد. این دستگاه از یک مانیتور به همراه یک کیسه باد تشکیل شده است که با زدن دکه استارت کیسه هوا به صورت اتوماتیک خالی شده و مسیر رگ بیمار را بسته و در مدت زمان کوتاهی، فشار خون فرد با دقت بسیار بالایی بر روی مانیتور نمایش داده می‌شود. همچنین برخی از انواع این فشارسنج‌ها میزان ضربان قلب بیمار هم نمایش می‌دهند.
تقسیم‌بندی انواع دستگاه سنجش فشار خون بر اساس محل اتصال
در این تقسیم‌بندی دستگاه‌های فشار خون به دو دسته بازویی و مچی تقسیم می‌شوند.
فشار سنج بازویی
در این دستگاه کاف به روی بازو بسته می‌شود و در روی بازو با فشار دست یا به‌صورت خودکار باد می‌شود و سپس در اثر فشار هوا تخلیه شده و فشار را اندازه می‌گیرد. این دستگاه نسبت به نوع مچی آن دقت بیشتری دارد و نیازی نیست که دست هم‌سطح قلب قرار بگیرد. این نمونه دستگاه سنجش فشار خود به دو دسته عقربه‌ای و دیجیتالی تقسیم می‌شود. در نوع عقربه‌ای برای باد شدن اطراف بازو، بالی با دست فشار داده می‌شود تا عدد فشار نمایش داده شود درحالیکه در نوع دیجیتالی در بیشتر موارد این‌کار توسط خود دستگاه به‌صورت اتوماتیک انجام می‌شود. استفاده از دستگاه دیجیتالی راحت‌تر بوده و همچنین برخی از آن ها امکان چاپ کاغذی هم دارند. دستگاه‌های عقربه‌ای ارزان‌ترین نوع دستگاه سنجش فشار خون هستند اما زیاد ماندگار نبوده و به راحتی خراب می‌شوند.
دستگاه سنجش فشار خون مچی
این دستگاه به دور مچ دست بسته شده و حتما باید هم سطح قلب قرار بگیرد. این دستگاه برای کسانی که بازوی تپلی دارند مناسب است. به بقیه افراد پیشنهاد می‌شود که از نوع بازویی آن استفاده نمایند زیرا دقت بیشتری دارد.
مقایسه انواع دستگاه‌های فشار سنج خانگی
به طور کلی نمی‌توان گفت که کدام دستگاه از بقیه بهتر است؛ تنها می‌توان ویژگی‌ها و مزایا و معایب هر کدام را بیان کرد تا هر شخصی با توجه به نیاز خود بهترین و مناسب‌ترین دستگاه را انتخاب کند. در بین انواع نام‌برده می‌توان گفت دقیق‌ترین و کم خطا‌ترین نوع دستگاه سنجش فشار خون، نوع جیوه‌ای آن است. از نظر قیمت، نوع عقربه‌ای آن‌ها کم‌ترین قیمت را دارند. همچنین از نظر راحتی کاربری و اعلام نتیجه دقیق، دستگاه‌های سنجش فشار دیجیتالی قابلیت خوبی دارند.
نکات مهم هنگام انتخاب و خرید دستگاه فشار خون
- این دستگاه باید با توجه به شرایط و نیاز هر شخص انتخاب شود.
- اندازه کاف بازو نباید برای فرد خیلی بزرگ یا خیلی کوچک باشد زیرا نتایج را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- برخی از انواع این دستگاه‌ها چند کاربره هستند و علاوه بر فشار خون، پارامتر‌های دیگری مانند ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌گیرند که در صورت تمایل می‌توان از آن‌ها استفاده نمود.
- قبل از خرید بهتر است دستگاه تست شود و شیوه کار کردن آن توسط دارو‌ساز یا پرستار آموزش داده شود.
- به طور کلی هنگام خرید باید به سهولتکاربری، سایز کاف، حافظه داخلی دستگاه و تعداد کاربران آن توجه شود.