گاز

گاز پزشکی و بررسی کاربرد های آن

گاز (Gauze) یک کلمه با ریشه فرانسوی است که به معنی پارچه ای با بافت نازک به شکل تور می‌باشد که از آن در پزشکی استفاده می‌کنند. معادل فارسی و اسپانیایی این کلمه، کلمه حریر می‌باشد. یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های گاز پزشکی، استفاده در پانسمان است و در واقع یکی از اساسی‌ترین موارد در پانسمان نواحی مختلف بدن می‌باشد. همچنین از گاز در اتاق عمل و دیگر بخش های پانسمان و ضدعفونی استفاده می‌شود که بر‌اساس محل پانسمان، سایز، شکل، کاربرد و ... به دسته های مختلفی تقسیم می‌‍شود.

انواع گاز

• استریل
• غیر استریل

تقسیم بندی از نظر استریلیزاسیون

پس از تولید در کارخانه

در این روش برای استریل کردن گاز در کارخانه از گاز اتیلن اکساید استفاده می‌شود.

بعد از بسته بندی در مراکز درمانی

لازم به ذکر است که در هر صورت برای پانسمان باید از گاز استریل‌ شده استفاده می‌شود و برای استفاده از نوع غیر‌ استریل آن در سایر موارد، این کار در مراکزی که مجهز به دستگاه اتوکلاو هستند صورت می‌گیرد. در واقع گاز‌ غیر‌استریل به صورت فله‌ای و عمده تولید می‌شود و قیمت پایین‌تری دارد به همین دلیل برای برخی مصارف به‌صرفه‌تر می باشد.

گاز استریل‌ انواع مختلفی دارد که برخی از آن‌ها برای مورد خاصی طراحی و ساخته شده‌ است و کاربرد ویژه‌ای دارد. در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

انواع گاز استریل

• وازلینه
• هیدروفیلی
• توپی

گاز استریل وازلینه

گاز طبی استریل وازلینه از پارچه ای نازک با بافت تار و پودی که به وازلین سفید بهداشتی آغشته شده است، تهیه می‌شود و توسط اشعه گاما استریل می‌شود. به علت وجود وازلین این محصول حالت مرطوب دارد و به زخم نمی‌چسبد و ایجاد عفونت نمی‌کند، به همین دلیل از آن برای پانسمان زخم‌های باز استفاده می‌کنند. همچنین کاربرد دیگر آن در پانسمان جای سوختگی است.

گاز استریل هیدروفیلی

هیدروفیل (آبدوست) در شیمی به ماده ای گفته می‌شود که تمایل زیادی به جذب آب دارد. این نمونه پزشکی ، از پارچه ای نازک با بافت تار و پودی تشکیل شده است و به علت بافت متراکم‌تری که دارد قابلیت بالایی در جذب آب، خون و ترشحات دارد. از مهم‌ترین کاربرد‌های این گاز، می‌توان به مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی اشاره نمود. همچنین این نمونه در اورژانس، اتاق عمل و تمامی مراکز درمانی کاربرد‌های فراوانی دارد.

گاز استریل توپی

این نمونه هم مانند دو نمونه قبلی از پارچه ای نازک با بافت تار و پودی با درصد بالای پنبه و از انواع مختلفی از نخ‌ها (نخ باریم یا ساده) تهیه شده است و هیچگونه پرز و یا سر نخی ندارد. این گاز هم توانایی بالایی در جذب خون، لنف، ترشحات و همچنین محلول های ضدعفونی کننده دارد. همچنین یکی دیگر از مهم‌ترین کاربرد‍‌های آن برای شست‌وشو و ضد‌عفونی زخم های سطحی می‌باشد.

مقایسه از نظر خط‌دار یا بدون خط بودن

• خط‌دار
• بدون خط

زمانی که تعداد شمارش شده گاز در قبل و بعد از عمل جراحی با هم فرق داشته باشد، پزشکان به جاگذاشتن گاز در بدن بیمار هنگام جراحی شک می‌کنند. در این زمان تفاوت اصلی نوع خط‌دار و بدون خط مشخص می‌شود، اگر در این حالت از مدل خط‌دار استفاده شده باشد، نخ‌های گاز در اثر برخورد با اشعه ایکس، نمایان می‌شوند، این امر به پزشکان کمک می‌کند که در صورت مشاهده گاز در بدن بیمار، اقدام به خروج آن از منطقه مورد‌نظر می‌کنند. حال آنکه اگر از نمونه بدون خط استفاده شده باشد، پس از مشاهده تناقض در تعداد گاز‌ها قبل و بعد از جراحی ، پزشکان مجبورند بدن بیمار را بشکافند و گاز مفقود را پیدا کرده و مجددا زخم بیمار را ببندند.

تقسیم بندی از نظر نوع نخ

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های گاز‌های پزشکی با یکدیگر، مربوط به جنس نخ‌های آن‌ می‌باشد که یکی از مهم‌ترین فاکتور‌های جنس، درصد پنبه و خالص یا نا‌خالص بودن آن است. برای تشخیص خلوص پنبه در انواع گاز‌ها می‌توان از تست آتش استفاده کرد به این شکل که مقدار کمی از محصول روی شعله قرار داده شود، اگر نمونه محصول به صورت کامل بسوزد یعنی پنبه خالص است و اگر اندکی از آن جمع شود، به معنی وجود نا‌خالصی در نمونه می‌باشد.

مقایسه قدرت جذب

یکی دیگر از تفاوت‌های انواع گاز‌ها با یکدیگر مربوط به تراکم بافت آن (رج‌های تار و پود) می‌باشد که این ویژگی ارتباط مستقیم با قابلیت جذب مایعات مانند خون و ترشحات دارد. هر‌چه بافت نمونه متراکم تر و تعداد رج‌های تار و پودی آن در یک سطح مشخص بیشتر باشد، آن نمونه قابلیت جذب مایعات بیشتری دارد به عنوان مثال همان‌طور که بالاتر اشاره کردیم گاز هیدروفیلی و توپی تراکم بیشتری نسبت به گاز معمولی دارد. از طرف دیگر هر‌چه تراکم بافت تار و پودی گاز بیشتر شود، از انعطاف‌پذیری آن کاسته می‌شود.

خرید انواع گاز پزشکی